การประเมินสถานการณ์การป้องกันการถ่ายทอดเชื้อเอชไอวี จากแม่สู่ลูก เขตสุขภาพที่ 2

บทคัดย่อ

          การดำเนินการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีจากแม่สู่ลูก สามารถลดอุบัติการณ์ทารกติดเชื้อเอชไอวีได้ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินสถานการณ์และประเมินผลลัพธ์การดำเนินการป้องกันการถ่ายทอดเชื้อเอชไอวีจากแม่สู่ลูกในเขตสุขภาพที่ 2 รูปแบบการวิจัยเป็นเชิงพรรณนาแบบย้อนหลัง เก็บรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิจากรายงานการป้องกันการถ่ายทอดเชื้อเอชไอวีจากแม่สู่ลูกโปรแกรม PHIMS version 3.1 พื้นที่ศึกษา ได้แก่ พิษณุโลก ตาก สุโขทัย เพชรบูรณ์และอุตรดิตถ์ กลุ่มตัวอย่าง คือ หญิงคลอดที่ฝากครรภ์และไม่ฝากครรภ์ในหน่วยบริการเขตสุขภาพที่ 2 ที่มีผลเลือดเอชไอวีบวก ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2555-2562 จำนวน 1,160 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและประเมินผลลัพธ์ตามกรอบ CIPP Model ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างได้รับยาต้านไวรัสครอบคลุมร้อยละ 97.5(ค่าเฉลี่ย=97.5 SD=1.3) ได้รับบริการเป็นคู่เพื่อตรวจหาเชื้อ HIV ด้วยความสมัครใจ Pre counselling ร้อยละ 34.3 (ค่าเฉลี่ย=36.3, SD=14.9) และ Post counselling ร้อยละ 30.8 (ค่าเฉลี่ย=32.7, SD=13.9) เด็กที่เกิดจากแม่ติดเชื้อเอชไอวี ได้รับยาต้านไวรัสครอบคลุมร้อยละ 99.6 (ค่าเฉลี่ย=99.7, SD=0.5) และได้รับนมผสมก่อนออกจากโรงพยาบาลร้อยละ 78.8 (ค่าเฉลี่ย=78.2, SD=7.6) เมื่อวิเคราะห์ผลลัพธ์ตามกรอบ CIPP Model พบว่า ด้านบริบท เขตสุขภาพที่ 2 ได้กำหนดเป็นนโยบายสำคัญให้กับทุกโรงพยาบาล, ด้านบุคลากร ร้อยละ 80 เป็นผู้รับผิดชอบงานใหม่ ยังไม่ได้รับการพัฒนาศักยภาพการให้คำปรึกษาแบบคู่เพื่อตรวจหาการติดเชื้อเอชไอวีสำหรับหญิงตั้งครรภ์และสามี, ด้านกระบวนการ ยังไม่มีการคืนข้อมูลให้คณะกรรมการ MCH Board ระดับเขตสุขภาพที่ 2 และด้านผลลัพธ์ พบเด็กได้รับการวินิจฉัยว่าติดเชื้อเอชไอวี แนวโน้มลดลง อัตราร้อยละ 1.4 (ค่าเฉลี่ย = 1.3, SD=1.3) ข้อเสนอแนะ  ควรคืนข้อมูลให้กับคณะกรรมการ MCH board และพัฒนาศักยภาพด้านการให้คำปรึกษาแก่ผู้ปฏิบัติงาน

คําสำคัญ : การประเมินสถานการณ์ / การถ่ายทอดเชื้อเอชไอวี / แม่สู่ลูก